Γαϊδουράγκαθο : Για το συκώτι, την καρδιά και το στομάχι...

Το γαϊδουράγκαθο ή κουφάγκαθο ή σίλυβον ή σίλυβον της Παναγίας ή αγκάβατος ή ονόπορδο ή αγιάγκαθο ή κνίκος ή καλάγκαθο ή κορδοσέντο ή κορδοσάντο ή καρδισάντο ή άθαφτος ή κορνηλιά ή Silymbum marianum ή Onopordon ή Centaurea benedicta ή Cnicus benedictus ανήκει στην οικογένεια των Συνθετών.

Στην Κρήτη Onopordon bracteatum Boiss & Heldr. ssp creticum Franco, Onopordon illyricum ssp. cardunculus Boiss Franco, Onopordon majorii Beauverd, Onopordon tauricum Willd. Δεν ξεχωρίζονται τα είδη εύκολα.

Το γαϊδουράγκαθο προστατεύει τα κύτταρα του συκωτιού, μπλοκάροντας την είσοδο σε επικίνδυνες τοξίνες και βοηθώντας να φύγουν οι τοξίνες αυτές από τα κύτταρα του συκωτιού, αλλά βοηθά και στην αναγέννηση των κατεστραμμένων κυττάρων του συκωτιού.

Τα γαϊδουράγκαθα είναι πολλά αυτοφυή αδελφάκια, που έχουν ίδιες ιδιότητες.

Είναι διετές φυτό διακλαδισμένο, με ροδάκια βάσης. Φύλλα επαλλάσσοντα, πολύ χαρακτηριστικά, λεία, σε λαμπερό πράσινο χρώμα, με νευρώσεις και κηλίδες λευκές, πετροβόλα, αγκαθωτά, τα κατώτερα έμμισχα, τα ανώτερα με βάση καρδιοειδή, περιβάλλοντα το βλαστό, που είναι χωρίς πτερύγια. 

Κεφάλια μονήρη, που είναι πάνω σε μακριούς ποδίσκους, με διάμετρο γύρω στα 4 εκ. με ανθίδια σωληνοειδή, κοκκινοβιολετιά και βράκτια που καταλήγουν σε φοβερές αγκάθες των 2-5 εκατοστών. Ο καρπός του είναι αχαίνιο με πάππο.

Ανθίζει από Μάρτη μέχρι τον Απρίλη. Ζει 2 χρόνια και φθάνει το 1 μέτρο. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με σπόρο που σπέρνεται την άνοιξη όταν έχει ζεστάνει καλά και θέλει υγρασία.

Κάθε ακαλλιέργητη περιοχή με ξερό, απότιστο έδαφος έχει αρκετά γαϊδουράγκαθα. Κόψτε τα από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο, με ένα ψαλίδι, ξεράνετέ τα στη σκιά και φυλάξτε τα σε μεγάλο γυάλινο βάζο. Είναι, συνήθως παρέα με τσουκνίδες και άλλα φυτά που θέλουν άζωτο.

Τα τρώνε οι γάιδαροι και οι αίγες.

---

Χρήσιμα μέρη γαϊδουράγκαθου
Τα πάντα τρώγονται σε αυτό το φυτό: φύλλα, υπάνθια, βλαστοί, σπόρια και ρίζες. Τα υπάνθια πριν την άνθιση ξεπερνούν τις αγκινάρες στη γεύση. Τα βλαστάρια της πρώτης χρονιάς τρώγονται ωμά στην σαλάτα ή ψημένα, όπως το σπανάκι. Οι καρποί περιέχουν σιλυμαρίνη, ουσία που χρησιμοποιείται στη θεραπεία παθήσεων της χολής και του συκωτιού.

---

Δραστικές ουσίες γαϊδουράγκαθου
Οι σπόροι περιέχουν φλαβονικά γλυκοσίδια, σιλυβίνη, σιλυδιανίνη, σιλυχχριζίνη, σιλυμαρίνη, βλεννώδεις ουσίες, τυραμίνη, ισταμίνη, αιθέριο λάδι, κινικίνη, άλατα μηλικού οξέος, οργανικά οξέα, βιταμίνες, νιτρικό κάλιο, χλωροφύλλη και άλατα μετάλλων. Τα φλαβονοειδή που περιέχει προστατεύουν το συκώτι και το τονώνουν.
Είναι το φυτό για τις παθήσεις της χολής και του συκωτιού.

---

Ιδιότητες και ενδείξεις γαϊδουράγκαθου

• Καθώς είναι αιμοστατικό χρησιμοποιείται για την αιμορραγία της μύτης, των τραυμάτων και της περιόδου και τις αιμοπτύσεις.
• Επιδρά, ευνοϊκά στο κυκλοφορικό, σε πονοκεφάλους, ιλίγγους, υπόταση, εξασθένιση.
• Είναι διουρητικό, στομαχικό και χρησιμοποιείται κατά της πλευρίτιδας.
• Τρελαίνονται και οι αίγες γι' αυτό.
• Οι σπόροι είναι χολαγωγικοί και χρησιμοποιούνται για το στομάχι, για τη χοληδόχο κύστη, για τα προβλήματ της σπληνας, για ίκτερο και κολικούς από πέτρες στη χολή.
• Τα φύλλα έχουν πικρή γεύση και χρησιμοποιούνται για το στομάχι, για την ανορεξία και δυσπεψία.
• Οι ρίζες χρησιμοποιούνται για τον πονόλαιμο, τον πονόδοντο και τις στομαχικές διαταραχές και οι καρποί για τους σπασμούς παιδιών.
• Χολαγωγικό και χολαιρετικό, για κάθε αρρώστια ήπατος: ηπατίτιδα, λιπώδης διήθησης, κίρρωση, ίκτερος, καρκίνος ήπατος πρωτοπαθής και μεταστατικός και πέτρες στη χολή (τις διαλύει). Επίσης, βοηθά στην ανάπλαση του συκωτιού. Βοηθά και σαν καταπλασμα για τις φλεγμονές συκωτιού και χολής.
• Πικρό ορεκτικό, που προκαλεί διάρροια σε μεγάλες δόσεις και τονωτικό σε εξασθενημένους και σε εξανθηματικά νοσήματα και σε διαλείποντες πυρετούς.
• Στην ομοιοπαθητική ένα βάμμα από σπόρους γαϊδουράγκαθου χρησιμοποιείται σε παθήσεις ήπατος, σε ίκτερο, σε ηπατίτιδα, σε χολολιθίαση, σε πλευρίτιδες, αρθριτικά, σε περιτονίτιδες, βρογχίτιδα, βήχα, συμφορήσεις της μύτης και σε κιρσούς.
• Το αφέψημα χρησιμοποιείται για αποχρεμπτικό, εμετικό, εφιδρωτικό, αντιπυρετικό, διουρητικό, ταινιοκτόνο.
• Για εξωτερική χρήση χρησιμοποιείται σε χιονίστρες και πληγές, σε καρκίνο του δέρματος με πλύσεις και κομπρέσες
• Η ρίζα διώχνει την μελαγχολία.
• Το έγχυμα από φρέσκια ρίζα και σπόρους γαϊδουράγκαθου θρυμματίζει και απομακρύνει τις πέτρες ουρικού οξέος από τα νεφρά και θεραπεύει των υδρωπικία, πίνοντας το έγχυμα και βάζοντας κομπρέσες στο συκώτι.
• Καθαρίζει το αίμα και κάνει αποτοξίνωση του οργανισμού.
• Είναι αποτελεσματικό για πολλές αλλεργίες, για την ταξιδιωτική ναυτία, για το άσθμα και την αλλεργική καταρροή.
• Καθαρίζει το μυαλό, την καρδιά, το στομάχι, το συκώτι, τα νεφρά, τους πνεύμονες και το αίμα.
• Καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα και βοηθά σε κολικούς εντέρων και αιμορροϊδες.
• Αποτοξινώνει από την τοξικότητα του παυσίπονου Acetaminophen.
• Ρίχνει την ψηλή πίεση στο αίμα.

  ---

Ιατρικές συνταγές με γαϊδουράγκαθο

• Τα φύλλα του ξεραμένα σε μορφή σκόνης ή αν ξεραθούν και ανακατευτούν με λίγο νερό είναι για τις μητέρες που θηλάζουν για περισσότερο γάλα και για τα παράσιτα εντέρων. Επίσης, συνιστάται σε καθιστά λουτρά για τις αιμορροϊδες.
• Σαν αφέψημα βράζετε 30 γραμμάρια σπόρους ή ρίζες ή ολόκληρο το φυτό ψιλοκομμένο σε 1 λίτρο νερό για 10 λεπτά, σουρώνετε και πίνετε μια κουταλιά της σούπας κάθε 2 ώρες. Χρησιμοποιείται και σε πλύσεις και κομπρέσες.
• Μπορείτε να βράσετε ρίζες αφού τις καθαρίσετε και τις πλύνετε μέχρι να μαλακώσουν και τρώτε τις ρίζες και πίνετε το νερό.
• Για τον ίκτερο το αφέψημα πρέπει να είναι πυκνότερο 100 γραμμάρια σε 1 λίτρο νερό και πίνετε 3 φλιτζάνια την ημέρα. Με το ίδιο κάνετε γαργάρες, πλύσεις και το χρησιμοποιείτε με επιθέματα σε έλκη και πληγές.
• Σαν έγχυμα 30 γραμ γαϊδουράγκαθο σε 4 φλιτζάνια βραστό νερό, το πίνετε σε δόσεις κρασοπότηρου γιατί καθαρίζει το αίμα, ρίχνει τον πυρετό και τονώνει.
• Έγχυμα και αφέψημα είναι τονωτικό, καθαρτικό του αίματος, διουρητικό και αντιπυρετικό και γίνεται και με μια χούφτα φρέσκα φύλλα και μισή ξερά σε δυόμισι φλιτζάνια νερό, που το μοιράζετε στα δύο και πίνετε πριν τα γεύματα. Το ίδιο κάνει για αιμοστατικό και καθαρισμό πληγών.
• Για ασθένειες ήπατος και κυκλοφορικά προβλήματα ένα φύλλο ή μια μικρή ρίζα ή τρία μέρη σπόρους όσο μπορούμε να πιάσουμε με το δείκτη και αντίχειρα (πρέζα), το βράζετε σε ένα λίτρο νερό και πίνετε 2-3 φλιτζάνια την ημέρα.
• Σε πληγές και καρκινικά έλκη κοπανίζετε ξεραμένα ιεράκανθα για να γίνει σκόνη και την βάζετε πάνω.
• Για τον ψευδάνθρακα κοπανάτε ρίζες και βάζετε τον πολτό στο σπυρί και το δένετε με γάζα για 4-5 ώρες, να μαζέψει πύο και να ανοίξει.
• Κρασί από γαϊδουράγκαθο: Βράζετε κρασί, ρίζες, σπόρους ή ολόκληρο το φυτό μέχρι να πυκνώσει καλά το κρασί, σουρώνετε και φυλάτε και πίνετε ένα ποτηράκι του λικέρ, πριν από το φαγητό, σαν τονωτικό και ορεκτικό.
• Βάμμα γαϊδουράγκαθου: 20 γραμμάρια κοπανισμένους σπόρους  σε 200 γραμμάρια καθαρό οινόπνευμα, το αφήνουμε για 15 ημέρες στον ήλιο ή σε ζεστό μέρος, σουρώνουμε και φυλάμε το βάμμα και πίνουμε μια κουταλιά σούπας διαλυμένη σε νερό πριν από κάθε φαγητό και εξωτερικά το βάζετε σε κομπρέσες στο συκώτι, τη σπλήνα και τη χολή από 1 έως 8 ώρες. Αν έχετε ευαίσθητη επιδερμίδα χρησιμοποιήστε μια κρέμα πριν.
• Τα λουλούδια όταν τρώγονται σαν τις αγκινάρες προστατεύουν το συκώτι. Φρέσκο το φυτό τρυφερό αν καθαριστούν τα αγκάθια τρώγεται ωμό ή μαγειρεύεται.
• Σε μεγάλες δοσολογίες προκαλεί έμετο και γι΄αυτό στις υψηλές δόσεις χρησιμοποιούνται για δηλητηρίαση για να προκληθεί έμετος και ν' αδειάσει το στομάχι.

bioolymbus.gr